Kjarasamningur sem undirritaður var þann 6. febrúar 2024 var samþykktur með 62,84 greiddra atkvæða. 37,17% voru á móti. Kjörsókn var 53,62%

Það er alltaf ánægjulegt þegar kjarasamningur er samþykktur. Sérstaklega núna eftir allt það skítkast og óhróður sem beindist að forystumönnum Sjómannasambandsins. Það sýnir sig best að við sem höldum uppi málefnalegri og siðaðri umræðu höfðum vinninginn. Fyrir það ber að þakka þeim sem komu með okkur í vegferðina.

Samningurinn er tímamótasamningur fyrir sjómenn.

Loksins eru sjómenn innan SSÍ komnir með lífeyrisréttindi á við aðra landsmenn. Loksins er gert upp úr 100% aflaverðmæti. Loksins geta sjómenn sagt að þeirra hlutur í olíukostnaði sé í burtu. Nú geta sjómenn sótt hækkun beint á skiptaprósentu ef þurfa þykir með grein 1.39.1. Loksins koma hækkanir á kauptryggingu og kaupliðum eins og gerist á almenna markaðnum. Loksins hætta sjómenn yfirstöðu við yfirísun. Loksins fá sjómenn desember uppbót árið 2028. Loksins er stærðarmörkum skipa breytt þannig að gagn sé að. Áfram gakk.

Valmundur Valmundsson formaður SSÍ lét hafa eftir sér eftir að niðurstaða var kynnt.

,,Núna eru sjómenn innan SSÍ komnir með alvöru kjarasamning eftir erfiða fæðingu. Sá samningur sem felldur var fyrir ári síðan er grunnurinn að þessum nýja samningi. Við bættum við og lagfærðum það sem sjómenn gagnrýndu hvað mest í þeim samningi. Ég er stoltur af mínum félagsmönnum innan Sjómannasambandsins að samþykkja samninginn. Taka ekki mark á öllum þeim óhróðri og rangfærslum sem steypt var yfir sjómenn í aðdraganda atkvæðagreiðslunnar og meðan á henni stóð. Eins og ég hef áður sagt opinberlega, kunna sjómenn að lesa sér til gagns og greina kjarnann frá hisminu. Við unnum að kynningu samningsins á málefnalegan og faglegan hátt án upphrópana og útúrsnúninga. Það er að skila sér núna með samþykkt þessa nýja samnings.”

Úrtöluraddir munu halda áfram að hljóma um innihald samningsins. Hlustum ekki á hælbítana, höldum stoltir áfram og vinnum eftir góðum kjarasamningi næstu árin.

F.h. framkvæmdastjórnar og samningansefndar Sjómannasambands Íslands Valmundur Valmundsson

Talningu er lokið í kosningum Sjómannasambandsfélaga um nýgerðan kjarasamning við SFS - sem undirritaður var 6. febrúar.

Á kjörskrá voru 1104 og kusu 592 eða 53,62%

Já sögðu 367 eða 61,99% af greiddum atkvæðum

Nei sögðu 217 eða 36,66% af greiddum atkvæðum

Auðir/ógildir voru 8 eða 1,35% af greiddum atkvæðum.

Samningurinn var því samþykktur með góðum meirihluta atkvæða og eru því sjómenn aftur komnir með kjarasamning en fyrri samningi lauk 2019.

Kosningaþátttaka sjómanna í AFLi var mjög góð eða 75%.

Í umræðu um nýgerðan kjarasamning sjómanna er oft haldið fram að laun lækki við samninginn.  Þetta er ósatt og besta falli hálfsannleikur.  Hið rétta er að útborguð laun lækka lítillega en á móti kemur veruleg viðbót í lífeyrissparnað.  Við reiknuðum hér út hvernig þetta kemur út fyrir sjómann með 24 milljón króna árstekjur. 

Af þessari mynd sjáum við að heildarlaun til útborgunar lækka um 274.000 en á sama tíma hækkar framlag í lífeyrissjóð um 808.000 og því er hagur sjómannsins betri sem nemur 561.000 kr á ári.  En laun til útborgunar er ekki sama og laun í vasann:  Á næstu mynd sjáum að útborguð laun þessa manns – með 24 milljón króna árstekjur lækka um 132.000 eða röskar 10.000 krónur á mánuði. 

Þetta skiptir auðvitað máli og því velta menn fyrir sér hvað menn fá fyrir þessar 10.00 krónur.  Fyrir það fyrsta þá leggja menn 29,5% meira í lífeyrissjóð en áður – og það þýðir stórkostlega aukin lífeyrisrétt þegar þar að kemur.

En það hangir meira á spýtunni.  Sjómenn vinna hættuleg störf og því miður endar sjómennskan stundum með alvarlegu slysi.  Þegar menn hafa börn á framfæri og glíma við fasteignaskuldir munar því um hverja krónu í örorkubætur.

Við fengum Stapa lífeyrissjóð til að skoða bætta stöðu sjómanna við 100% örorku samanborið við núverandi kerfi.  Við sjáum hér að örorkulífeyrir manna hækkar um frá 22% og upp í 29% við þessa breytingu.  Það er rétt að vekja athygli á því að t.d. í tilfelli 25 ára mannsins - hækkar örorkugreiðslur til hans í 951.000 á mánuði og þá upphæð fær hann mánaðarlega framvegis.  Þ.e. á fyrsta mánuði á örorkulífeyri fær hann árlega kostnaðinn sinn endurgreiddann og það vel ríflega og svo mánaðarlega eftir það.

Menn geta svo haft samband við Tryggingafélög og kannað hvort álíka tryggingar standi til boða og þá fyrir hvaða verð.  

Síðustu daga hefur nokkur fjöldi manna gengið hart fram á samfélagsmiðlum í málflutningi um nýgerðan kjarasamning sjómanna í Sjómannasambandi Íslands - til þess að hvetja til að sjómenn felli samninginn.  Fæstir þeirra sem harðast ganga fram eru sjómenn.  Flestir þeir sem harðast berjast gegn því að sjómenn samþykki þann kjarasamning sem nú er til umfjöllunar - taka ekki laun skv. þessum samningi.  Þessir aðilar leggja sjálfir 15,5% í lífeyrissjóð og njóta örorkutryggingar í samræmi við það.  Þeir hafa notið allra samningsbundinna launahækkana síðustu ár. Þeir hafa staðgengilslaun í veikindum í þrjá mánuði eða lengur.  En þeir virðast ekki vilja una sjómönnum þessara hluta.

Í öllum skoðanakönnunum og samtölum við sjómenn síðustu ár - hefur krafa um jafnan lífeyrisrétt verið háværust.  Það næst í þessum samningi. Óréttlætið í veikindum sjómanna er mikið.  Menn í skiptimannakerfum með 50% hlut fá staðgengilslaun í tvo mánuði en eru síðan á kauptryggingu. Með þessum samningi eru staðgengilslaun manna í skiptimannakerfum tryggð í 4 mánuði.  Veikinda-og slysaréttur manna í afleysingum eru óbreyttur og fer skv. sjómannalögum.

AFL Starfsgreinafélag hefur reynt að hafa samráð við félagsmenn - bæði á meðan samningaviðræðum stóð og nú á meðan atkvæðagreiðslu stendur.  Áður en samninganefnd Sjómannasambandsins skrifaði undir samninginn mættu sjómannafélögin með nokkurn fjölda starfandi sjómanna - manna sem hafa lifibrauð sitt af sjósókn og alla hagsmuni af því að samningar séu ásættanlegir.  Alls komu um 40 sjómenn til fundar í húsi sáttasemjara þann 30. janúar.  Sjómannafélögin reyndu að fá þá félagsmenn sína sem gagnrýnir voru við síðustu atkvæðagreiðslu og sögðu nei við þeim samningi.  Þetta er nefnilega ekki stríð eða átök milli manna heldur samvinna og samstaða um árangur.  Sjómannafélögin innan Sjómannasambandsins útiloka því ekki þá sem eru gagnrýnir heldur kallar á þá inn til þátttöku.  Fyrir okkur er þetta ekki persónulegt - við móðgumst ekki þegar samningar eru felldir - heldur reynum við að bregðast við og gera betur.  Þegar við teljum okkur ekki komast lengra  - leggjum við samninginn í atkvæðagreiðslu.

Þeir sem pósta núna rangfærslum og ósannindum um kjarasamning sjómanna eru með því að lýsa vanþóknun sinni á þeim 40 sjómönnum sem funduðu með samninganefnd SSÍ og gáfu henni einróma heimild til að halda áfram.  Þeir eru að gera lítið úr gáfnafari og dómgreind starfandi sjómanna með því að tyggja í þá rangfærslur og ósannindi daginn út og inn.  Sjómenn í AFLi eru alveg einfærir um að gera upp hug sinn varðandi þann samning sem í boði er.  Flestir þessara aðila sitja bak við skrifborð í landi, með fullan lífeyrisrétt og góðan veikindarétt og reyna að hafa þessi gæði af sjómönnum.  Skömm sé þeim.

Það er engin stétt á Íslandi sem má þola jafn miklar og ósvífnar árásir manna sem telja sig "sjómenn" en hafa ekki komið á sjó í mörg ár.  Það eru engir kjarasamningar sem sæta þvílíkum árásum og ofstæki en kjarasamningar sjómanna.  Maður hlýtur að velta fyrir sér hvað mönnum gangi til - hvort það sé bara eintóm illgirni og óþverraháttur.  Sjómenn eru einfærir um að gera kjarasamninga og þurfa ekki aðstoð einhverra "áhugasjómanna".

Það er nóg af gagnrýnum röddum í okkar hóp.  Þeir eru hins vegar málefnalegir og koma spurningum og gagnrýni á framfæri við forystu félaganna og fá svör.  Þeir ganga ekki um og níða menn niður.

AFL Starfsgreinafélag hefur nær aldrei fjallað um önnur stéttarfélög og málefni þeirra.  Okkur finnst ósmekklegt að reyna að hafa áhrif á samninga eða málefni annarra félaga.  Félagsmenn verkalýðsfélaga eiga rétt á að ráða ráðum sínum án utanaðkomandi afskipta sjálfskipaðra sérfræðinga sem sjálfir bera enga áhættu og hafa enga hagsmuni aðra en að eyðileggja og spilla málum.

Kosningar um þann kjarasamning sem nú er til afgreiðslu eru mikilvægar.  Það er ljóst að ef samningurinn fellur verður forysta Sjómannasambandsins í vanda - með tvífellda samninga.  Hætt er við að talsverð töf verði á áframhaldandi viðræðum því það þarf að fara í djúpt samráð í félögunum varðandi framhaldið.  Sjómenn verða því áfram í mánuði eða misseri með unglingavinnulaun í tímavinnu, með kauptryggingu langt fyrir neðan lægstu launataxta í landi.  Með lélegust lífeyriskjör í landinu og lélegan veikindarétt.

Úrtölumenn bera því mikla ábyrgð.  Ef sjómenn fella samninginn eftir gaumgæfilega skoðun - er ekkert við því að segja og menn verða þá að bretta upp ermar.  En falli samningurinn vegna áróðurs sófasérfræðinganna í landi - er ábyrgð þeirra mikil því það verða sjómenn sem bera tjónið - ekki úrtölumennirnir.

Og þar sem Sjómannafélag Íslands sá ástæðu til að vara við þessum samningi - þá er rétt að benda á að meginhlutverk og ábyrgð verkalýðsfélaga er að gera kjarasamning fyrir félagsmenn sína.  Kjarasamningur Sjómannafélags Íslands rann út 2019 og enn hefur ekki heyrst af neinum viðræðum þeirra við viðsemjendur.  Kannski þeim þyki þægilegra að gera ekki neitt og gera svo hróp að þeim sem gera eitthvað.  Það er náttúrulega miklu auðveldara en að axla ábyrgð og gera kjarasamning og leggja í dóm félagsmanna.

Það er ástæða að vekja og athygli á því að það fara engar sögur af því að eitthvað verkalýðsfélag, innanlands sem ytra, hafi gert hinn fullkomna kjarasamning.  Það má alltaf gera betur.  En þegar menn eru komnir að því sem þeir meta endastöð hverju sinni - leggja menn þann samning í dóm félagsmanna.  Það er ekki flókið.

Meðal þess sem er í umræðunni nú er að í nýja samningnum eru breytingar á fyrirkomulagi veikindaréttar.  Það er fjallað um þetta á samfélagsmiðlum og margt hreinlega vitlaust sem þar kemur fram.

Sjómannalög eru grunnur að veikindarétti ’sjómanna og hafa verið í áratugi.  Í þeim er mönnum tryggðir allt að 60 dagar á óbreyttum launum.  Ath – þó margir segi að lögin tryggi mönnum fullan hlut þessa 60 daga – segir orðrétt í lögunum “….. skal hann eigi missa neins í af launum sínum í hverju sem þau eru greidd svo lengi sem hann er óvinnufær …” .  Enda eru dómafordæmi hæstaréttar fyrir því að menn í skiptimannakerfum “halda launum sínum”.  Í sömu lögum segir einnig að ef skipverji er í launalausu leyfi þegar hann veikist – hefjast launagreiðslur þegar hann hefði átt að koma til skips aftur.

Þetta er lögin.  Það sem við sömdum um er að menn fái samtals fullan hlut í 2 mánuði en í skiptimannakerfum er greiðslunum dreift á 4 mánuði og menn í 50% skiptimannakerfi fá því óskert laun í allt að fjóra mánuði í stað tveggja mánaða áður.

Þetta lítur þá þannig út.

1. Skipverji utan kerfis – þ.e. engin skiptimannakerfi. Skipverji fær greitt fyrir þá túra sem hann tekur en launalaus utan þess. Skipverji fær ”staðgengilslaun” í allt að 60 almanaksdaga í veikindum.  Þetta er engin breyting frá núgildandi fyrirkomulagi.
2. Skipverji í skiptimannakerfi – skipverji rær annan hvern róður og fær fullan hlut. Skipverji fær fullan hlut þá róðra sem hann hefði farið skv. skipulagi í allt að 60 almanaksdaga. Skipverji fær ekki hlut þá túra sem hann átti ekki að fara.
3. Launakerfi með greiðslumiðlun – skipverji fær staðgengilslaun (hálfan hlut) í allt að 120 almanaksdaga – hvort sem viðkomandi átti að róa eða ekki. Þ.e. heldur nákvæmlega sömu kjörum og hann væri ekki veikur.
4. Launakerfi með útgerð – skipverji heldur launum í samræmi við róðrafyrirkomulag í allt að 120 almanksdaga. Ef fleiri en tveir eru um hlutinn – reiknast staðgengilslaun skv. skjalfestu róðra-og launafyrirkomulagi.

Hvað er þá að breytast.  Það sem breytist er að sjómenn í skiptimannakerfum fá tvöfalt lengri veikindarétt á óskertum launum.  Á skrifstofu AFLs erum við með þrjú dæmi um sjómenn sem hefðu á síðasta ári haft 3-5 milljónum meira í veikindum sínum en þeir fengu í raun.  Þetta er mjög stórt hagsmunamál.

Á hinn bóginn getur þetta orðið til þess að sjómaður sem  rær á móti öðrum en er launalaus túrinn sem hann sleppir – og veikist á innstíminu, fær ekki laun frítúrinn sinn.  Hann aftur á rétt á launum (fullum hlut) annan mánuð í veikindum. Er svo launalaus þriðja túr í veikindum og svo á fullum hlut fjórða mánuð í veikindum.

Hann heldur þannig nákvæmlega sömu launum og ef hann hefði ekki veikst. Það er dómur fyrir því að maður í þessu kerfi – fékk fullan hlut frítúrinn sinn, þ.e. viðkomandi veiktist á heimleiðinni úr túr og fékk fullan hlut fyrir veikindatúrinn (sem átti að vera launalaus frítúr).  Á frystitogara þar sem teknir eru 12 túrar á ári fengu allir greitt fyrir 6 túra nema þessi sem veiktist – hann fékk 7 túra greidda.

Þannig að til að hafa allt upp á borði – þá er mögulegt að einhverjir tapi á þessari breytingu – þ.e. Þeir sem veikjast á heimstíminu og eru á þessu launafyrirkomulagi.  En þeir eru margfalt fleiri sem hagnast á breytingunni – þ.m.t. allir í skiptimannakerfum með skiptum hlut.

Ath. Veikindaréttur á kauptryggingu í einn til tvo mánuði eftir starfsaldri, kemur til viðbótar við þennan rétt og t.d. Sjúkrasjóður AFLs Starfsgreinafélags greiðir mönnum viðbót við kauptryggingu upp í hámark sjúkradagpeninga félagsins (nú 1.305.266).

Athugið einnig að veikindaréttur getur aldrei orðið lengri en sá tími sem menn hafa starfað hjá útgerð – þannig að nýráðinn maður sem veikist í fyrstu veiðiferð á ekki veikindarétt nema sem nemur þeim dagafjölda sem hann hefur verið um borð. Þetta er hluti Sjómannalaga og breytist ekki.

Slysaréttur er svo sjálfstæður og kemur til viðbótar við veikindarétt. Slysaréttur eru þrír mánuðir á kauptryggingu.

Sjómaður með fjögurra ára starfsreynslu á skipi og er í 50% skiptimannakerfi getur því fengið óbreytt laun í fjóra mánuðir og kauptryggingu í allt að 5 mánuði eftir vinnuslys.  Þessu til viðbótar koma síðan sjúkradagpeningar viðkomandi verkalýðsfélags og svo tryggingabætur.

myndinni er hnuplað af vefsíðu Bandaríska Flotans og er tekin af Navy Petty Officer 2nd Class Zach Kreitzer, í júlí 2018.

Breiðfylking stærstu landssambanda og stéttarfélaga á almennum vinnumarkaði lýsti í dag viðræður við Samtök atvinnulífsins árangurslausar. Ásteitingarsteinninn er forsenduákvæði um þróun verðbólgu og vaxta. SA hafa hafnað með öllu að í fjögurra ára samningi verði forsenduákvæði til varnar launafólki, hafi markmið varðandi verðbólgu og vexti ekki náðst.

Allir langtíma kjarasamningar á síðustu áratugum hafa verið undirritaðir með forsenduákvæðum sem heimila uppsögn að uppfylltum vissum skilyrðum. Krafa SA um afnám slíkra forsenduákvæða í komandi kjarasamningi er fáheyrð í kjarasamningagerð á Íslandi.

Krafan myndi þýða að launafólk eitt ber ábyrgðina og áhættuna af afleiðingum þess ef markmið samnings nást ekki.

Furðulegt er að SA séu ekki reiðubúin að festa í langtímasamning þau markmið sem samtökin sjálf hafa margítrekað lýst sem algjöru meginmarkmiði hans: Að ná niður verðbólgu og vöxtum. Ef meginmarkmið kjarasamnings nást ekki, þá þurfa varnir að vera til staðar fyrir launafólk.

Breiðfylkingin lýsir djúpum vonbrigðum með að SA kjósi að sigla viðræðum í strand vegna þessa atriðis. Sérstaklega er það sorglegt í ljósi þess að aðilar hafa lagt mikið á sig til að ná saman um hóflegar launahækkanir og samkomulag varðandi launalið er í meginatriðum í höfn. Undirritun kjarasamnings var í sjónmáli.

Breiðfylkinging stendur sameinuð í kröfum sínum og í ákvörðun sinni um að lýsa viðræður árangurslausar. Formenn þeirra sambanda og félaga sem standa að Breiðfylkingunni munu funda saman strax á mánudag og nýta tímann í millitíðinni til upplýsingagjafar og samráðs við sitt bakland.